SZLAKIEM KRÓLA. ODJAZDOWA KSIĄŻKA.

 31 października 2018, jeden z najładniejszych dni w roku, temperatura 20 stopni w cieniu, mimo końca października. Jedenastu uczniów klasy 2a i dwoje opiekunów wybrało się na rajd rowerowy, który jest częścią projektu o nazwie: „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa dotyczącego wspierania w latach 2016 – 2020 organów prowadzących szkoły oraz biblioteki pedagogiczne w zakresie rozwijania zainteresowań uczniów przez promocję i wspieranie czytelnictwa dzieci i młodzieży”.
Rajd rowerowy, w którym wzięliśmy udział, nosił nazwę „Odjazdowa książka”. Mimo że tematyka książki i rok wydania, na pierwszy rzut oka, nie zachęcają, to dla pasjonatów historii wybrana pozycja może okazać się lekturą nie tylko pouczającą, ale i „odjazdową” zwłaszcza w części dotyczącej przeszłości naszej okolicy.
Książką, która stanowi temat przewodni rajdu jest „Dziennik Podróży Króla Jegomości Stanisława Augusta Na Ukrainę i do innych Ziem Koronnych Roku 1787. Dnia 23. Lutego Rozpoczętej, a Dnia 22. Lipca Zakończonej” napisanej przez Adama Naruszewicza i wydanej w Warszawie przez Michała Grölla w 1788 roku.
Zapytać można, jaki związek ma ta dość nieznana książka z rajdem rowerowym , otóż wyjaśniamy, że część trasy tej wyprawy biegła przez tereny obecnego powiatu opolskiego. Pozycja ta stanowi jedno z nielicznych, nieocenionych źródeł wiedzy na temat historii naszej małej ojczyzny. Uznaliśmy za ciekawy pomysł odtworzenie trasy przebytej przez ostatniego króla Polski w naszym regionie. Książka zawiera nie tylko opis miejsc i ich właścicieli, ale również bardzo ciekawe spostrzeżenia dotyczące historii oraz ówczesnej sytuacji politycznej Polski. Można mieć różne zdanie na temat postaci króla, jak i też samego Naruszewicza, nie zmienia to jednak faktu, że materiał źródłowy jest interesujący.

Książka jest ogólnie dostępna w wersji cyfrowej:

Link do książki ze zbiorów Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej.http://www.dbc.wroc.pl/dlibra/docmetadata?id=23769&from=publication

Interesuje nas zwłaszcza strona, a właściwie karta 53. Gdzie opisany jest dzień drugi podróży z dnia 2 marca 1787 roku, w czasie której orszak króla pokonał drogę z Kozienic do Opola.
Tutaj Naruszewicz z właściwą dla historyka skrupulatnością wymienia miejscowości, przez które przejeżdża orszak królewski, podając zarówno odległości w milach drogi pokonanej danego dnia, jak i właściciela wsi lub miasta mijanego przez orszak. Tego dnia już po południu król i jego służba przeprawili się promem do Piotrawina.
Miasteczko Piotrawin, które w owym czasie należało do Kapituły Krakowskiej, jest tak opisane przez Naruszewicza(pisownia oryginalna):

„(… )w dziesięciu prawie minutach przejechaliśmy szczęśliwie na drugi brzeg, i poszliśmy do austeryi dla ogrzania się, poki by wszystkie inne pojazdy, a naprzod landara królewska przewiezioną nie została. Tymczasem zaś czyniąc zadosyć zwykłey swojej pobożności, szedł pieszą do bliskiego kościołka w Piotrawinie cudem patrona swoiego S. Stanisława wysławionego: gdzie odwiedziwszy mieysce to święte: oglądawszy kapliczkę niegdyś od Zbigniewa Oleśnickiego Biskupa Krakowskiego na miejscu grobu Piotrawina budowaną: przeyrzawszy napisy starożytne w kościele: odwiedziwszy dom proboski i komendarski: rozdawszy iałumiżnę wrócił się do powozu swojego . Zkąd udał się do Opola, miasta J.O. Xsiężny z Krasińskich Lubomirskiey Kasztelanowey Krakowskey.”

Jak dowiadujemy się z dalszego opisu, trakt wiódł przez wieś Janiszów należącą do Cześnika Janiszewskiego, wieś Łaziska własności Janockiego (skarbnika) i wreszcie wieś Niezdów należącą do Księcia Lubomirskiego Kasztelana Kijowskiego( Aleksandra, bratanka Antoniego zmarłego już wtedy męża Zofii Lubomirskiej) oraz miasto Opole, należącego właśnie do Zofii Lubomirskiej, gdzie w jej pałacu orszak zatrzymał się na nocleg.

„(…) Stanął Król Jmć około godziny w puł do osmey wieczorey w ozdobnym i wygodnym domie, na którego wstępie po nibytność J.O. gospodyni przyjęty od Jmci Pana Dłuskiego Podkomorzego Lubelskiego, gdy wszedł na pokoje witany był mową Polską od Jmci X. Karoli rektora XX. Piarów tamecznych.”

Ten dom ozdobny to oczywiście budynek naszej szkoły, w którym król spędził noc z 2 na 3 marca 1787 roku. Następnego dnia król gościł w pałacowej bibliotece, dość imponującej, jak na owe czasy, obejrzał tutejszy gabinet historii naturalnej, odwiedził opolski kościół i klasztor Pijarów.

O drugiej części podróży przez teren obecnego powiatu opolskiego będziemy mówić na wiosnę w nawiązaniu do Dziennika Adama Naruszewicza. Opowiemy o poranku króla w Opolu, odtworzymy trasę orszaku w kierunku Lublina, dawnym traktem przez Zajączków, Grabówkę i Wronów. Wtedy dowiecie się również, do kogo podróżował Stanisław August na Ukrainę i czy misja opisana w Dzienniku miała jakikolwiek wpływ na losy Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Do zobaczenia wiosną.
Redakcja: MB, Natalia i Michał.

Jpeg

Jpeg

Jpeg

Jpeg

Jpeg

Jpeg

Jpeg

Trasę przejazdu w kształcie z epoki możemy prześledzić korzystając z zasobów archiwów cyfrowych pod tym adresem:

https://mapire.eu/en/map/europe-18century-firstsurvey/?layers=osm%2C163%2C165&bbox=2443745.

188319308%2C6647102.512510723%2C2446876.7178218667%2C6648057.975364287